04 ottobre 2020

Lunedì 5 Ottobre 2020 nella liturgia



Festa dei Santi Placido e Compagni Martiri, Semplice, colore liturgico rosso.

In Italia è obbligatorio recuperare la Messa della Domenica precedente impedita (XVIII dopo Pentecoste), colore liturgico verde.

Primi Vespri della Festa di San Bruno, Doppio, colore liturgico bianco.


Al Breviario: 

Ufficio dei Santi Placido e Compagni:

Antifone e Salmi dal Salterio, il resto dal Comune di più Martiri.

Al Mattutino si fa un unico Notturno con le letture così disposte, a causa della Domenica precedente impedita:

In Italia: Le prime due Letture si fanno dalla I Domenica di Ottobre (Incipit del I Libro dei Maccabei) ma con i primi due Responsori del Lunedì.

Al di fuori dell'Italia: Le prime due Letture e i loro Responsori si fanno dal Lunedì nella I Settimana di Ottobre.

In entrambi i casi la terza Lettura è dal Proprio dei Santi (al 5 Ottobre) e seguita dal Te Deum. Orazione dal Proprio dei Santi.

Le Antifone non si raddoppiano. a Lodi si recita il Suffragio e a Prima le Preci Domenicali.

Ufficio di San Bruno:

Antifone e Salmi dal Salterio, il resto dal Comune di un Confessore non Pontefice. Orazione dal Proprio dei Santi.

Le Antifone si raddoppiano, il Suffragio e le Preci sono omessi.


In tutta Italia, essendosi fatta Domenica la Messa di San Francesco, ricorre l'obbligo di recuperare la Messa Domenicale con le seguenti variazioni:

  • Gloria e Credo sono omessi
  • Orazioni:
    • La prima è della Domenica
    • La seconda è dei Santi Placido e Compagni (al 5 Ottobre)
    • La terza è Ad poscenda Suffragia Sanctorum (A cunctis)
  • Prefazio Comune
  • Benedicamus Domino
  • Prologo di San Giovanni


Al di fuori dell'Italia invece, è facoltativo celebrare la Messa dei Santi Placido e Compagni:

Messa Salus autem dal Comune di più Martiri

  • Gloria
  • Orazioni:
    • La prima della Festa
    • La seconda Ad poscenda suffragia Sanctorum (A cunctis)
    • La terza ad libitum
  • Prefazio Comune
  • Ite Missa est
  • Prologo di San Giovanni
Salvo la possibilità di celebrare una Messa Votiva privata (senza Gloria, tre Orazioni di cui la prima della Messa, la seconda della festa e la terza A Cunctis), Benedicamus Domino, Prologo di San Giovanni); oppure una Messa quotidiana di Requiem (con tre Orazioni).


Letture del Mattutino

NOTTURNO UNICO

Prime due letture in Italia

Lectio 1

Incipit liber primus Machabæórum

1 Mac 1:1-7

Et factum est, postquam percússit Alexánder Philíppi Mácedo, qui primus regnávit in Grǽcia, egréssus de terra Cethim, Daríum regem Persárum et Medórum, constítuit prǽlia multa et obtínuit ómnium munitiónes et interfécit reges terræ, et pertránsiit usque ad fines terræ et accépit spólia multitúdinis géntium, et síluit terra in conspéctu ejus. Et congregávit virtútem et exércitum fortem nimis, et exaltátum est et elevátum cor ejus, et obtínuit regiónes géntium et tyránnos, et facti sunt illi in tribútum. Et post hæc décidit in lectum, et cognóvit quia morerétur, et vocávit púeros suos nóbiles, qui secum erant nutríti a juventúte, et divísit illis regnum suum, cum adhuc víveret.

Lectio 2, 1 Mac 1:8-11

Et regnávit Alexánder annis duódecim et mórtuus est. Et obtinuérunt púeri ejus regnum, unusquísque in loco suo, et imposuérunt omnes sibi diademáta post mortem ejus, et fílii eórum post eos annis multis. Et multiplicáta sunt mala in terra. Et éxiit ex eis radix peccátrix, Antíochus illústris, fílius Antíochi regis qui fúerat Romæ obses, et regnávit in anno centésimo trigésimo séptimo regni Græcórum.


Prime due letture al di fuori dell'Italia

Lectio 1

De libro primo Machabæórum

1 Mac 1:17-20

Et parátum est regnum in conspéctu Antíochi, et cœpit regnáre in terra Ægýpti, ut regnáret super duo regna, et intrávit in Ægýptum in multitúdine grávi, in cúrribus et elephántis et equítibus et copiósa návium multitúdine, et constítuit bellum advérsus Ptolemǽum regem Ægýpti, et véritus est Ptolemǽus a fácie ejus et fugit, et cecidérunt vulneráti multi, et comprehéndit civitátes munítas in terra Ægýpti et accépit spólia terræ Ægýpti.

Lectio 2, 1 Mac 1:21-23

Et convértit Antíochus, postquam percússit Ægýptum in centésimo et quadragésimo tértio anno, et ascéndit ad Israël. Et ascéndit Jerosólymam in multitúdine gravi, et intrávit in sanctificatiónem cum supérbia, et accépit altáre áureum, et candelábrum lúminis, et univérsa vasa ejus, et mensam propositiónis, et libatória, et phíalas, et mortaríola áurea, et velum, et corónas, et ornaméntum áureum, quod in fácie templi erat: et commínuit ómnia.


In entrambi i casi:

Lectio 3

Plácidus Romæ, Tertúlllo patre in primis nóbili, natus, puer Deo oblátus et sancto Benedícto tráditus, tantum ejus disciplína et monásticæ vitæ institútis profécit, ut inter præcípuos illíus discípulos numerétur. Ab eo in Sicíliam missus, monastérium et ecclésiam in honórem sancti Joánnis Baptístæ prope Messánæ portum constrúxit, ubi cum mónachis admirábili sanctitáte vixit. Ejus viséndi causa cum eo veníssent Eutychius et Victorínus, illíus fratres, et Flávia, virgo soror, eódem témpore illuc áppulit immánis quidam piráta, Manúcha nómine; qui, capto monastério, cum Plácidum et céteros nullo modo addúcere potuísset ut Christum negárent, ipsum fratrésque illíus ac sorórem crudéliter necári jussit. Cum quibus étiam Donátus, Firmátus diáconus, Faustus aliíque trigínta mónachi, martyrii agónem felíciter consummárunt tértio Nonas Octóbris, anno salútis quingentésimo trigésimo nono.


Ad Primam: il Martirologio del 6 Ottobre 2020.

Pridie Nonas Octobris, luna decima octava.





Parti proprie della Messa

In Italia: Messa della XVIII Domenica dopo Pentecoste con la commemorazione dei Santi Placido e Compagni

INTROITUS

Da pacem, Dómine, sustinéntibus te, ut prophétæ tui fidéles inveniántur: exáudi preces servi tui et plebis tuæ Israël  ~~ Lætátus sum in his, quæ dicta sunt mihi: in domum Dómini íbimus. ~~ Glória ~~ Da pacem, Dómine, sustinéntibus te, ut prophétæ tui fidéles inveniántur: exáudi preces servi tui et plebis tuæ Israël

COLLECTAE

Orémus. Dírigat corda nostra, quaesumus, Dómine, tuæ miseratiónis operátio: quia tibi sine te placére non póssumus. Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

Orémus. Deus, qui nos concédis sanctórum Mártyrum tuórum Plácidi et Sociórum ejus natalítia cólere: da nobis in ætérna beatitudine de eórum societáte gaudére.

A cunctis nos, quaesumus, Domine, mentis et corporis defende periculis, et intercedente beata et gloriosa virgine Dei genetrice Maria: cum beatis apostolis tuis Petro et Paulo, atque beato N. et omnibus sanctis, salutem nobis tribue benignus et pacem, ut destructis adversitatibus et erroribus universis, Ecclesia tua secura tibi serviat libertate. Per Dominum nostrum Jesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

EPISTOLA

Léctio Epístolæ beáti Pauli Apóstoli ad Corinthios

1 Cor 1:4-8

Fratres: Grátias ago Deo meo semper pro vobis in grátia Dei, quæ data est vobis in Christo Iesu: quod in ómnibus dívites facti estis in illo, in omni verbo et in omni sciéntia: sicut testimónium Christi confirmátum est in vobis: ita ut nihil vobis desit in ulla grátia, exspectántibus revelatiónem Dómini nostri Iesu Christi, qui et confirmábit vos usque in finem sine crímine, in die advéntus Dómini nostri Iesu Christi.

GRADUALE

Lætátus sum in his, quæ dicta sunt mihi: in domum Dómini íbimus. Fiat pax in virtúte tua: et abundántia in túrribus tuis.

ALLELUIA

Allelúja, allelúja. Timébunt gentes nomen tuum, Dómine, et omnes reges terræ glóriam tuam. Allelúia.

EVANGELIUM

Sequéntia  ☩  sancti Evangélii secúndum Matthaeum.

Matt 9:1-8

In illo témpore: Ascéndens Iesus in navículam, transfretávit et venit in civitátem suam. Et ecce, offerébant ei paralýticum iacéntem in lecto. Et videns Iesus fidem illórum, dixit paralýtico: Confíde, fili, remittúntur tibi peccáta tua. Et ecce, quidam de scribis dixérunt intra se: Hic blasphémat. Et cum vidísset Iesus cogitatiónes eórum, dixit: Ut quid cogitátis mala in córdibus vestris? Quid est facílius dícere: Dimittúntur tibi peccáta tua; an dícere: Surge et ámbula? Ut autem sciátis, quia Fílius hóminis habet potestátem in terra dimitténdi peccáta, tunc ait paralýtico: Surge, tolle lectum tuum, et vade in domum tuam. Et surréxit et ábiit in domum suam. Vidéntes autem turbæ timuérunt, et glorificavérunt Deum, qui dedit potestátem talem homínibus.

OFFERTORIUM

Sanctificávit Móyses altáre Dómino, ófferens super illud holocáusta et ímmolans víctimas: fecit sacrifícium vespertínum in odórem suavitátis Dómino Deo, in conspéctu filiórum Israël.

SECRETAE

Deus, qui nos, per huius sacrifícii veneránda commércia, uníus summæ divinitátis partícipes éfficis: præsta, quaesumus; ut, sicut tuam cognóscimus veritátem, sic eam dignis móribus assequámur. Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

Múnera tibi, Dómine, nostræ devotiónis offérimus: quæ et pro tuórum tibi grata sint honóre Justórum, et nobis salutária, te miseránte, reddántur.

Exaudi nos, salutaris noster, ut per unigeniti Filii tui sacratissimae passionis virtutem a cunctis nos mentis et corporis hostibus tuearis, gratiam tribuens in praesenti, et gloriam in futuro.Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

COMMUNIO

Tóllite hóstias, et introíte in átria eius: adoráte Dóminum in aula sancta eius.

POSTCOMMUNIO

Orémus. Grátias tibi reférimus, Dómine, sacro múnere vegetáti: tuam misericórdiam deprecántes; ut dignos nos eius participatióne perfícias. Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

Orémus. Præsta nobis, quǽsumus, Dómine: intercedéntibus sanctis Martýribus tuis Plácido et Sóciis ejus; ut, quod ore contíngimus, pura mente capiámus.

Mundet et muniat nos, quaesumus, Domine, unigeniti Filii tui pretiosissimus sanguis effusus et tibi oblatus in cruce, et intercedente beata virgine Dei genetrice Maria, cum beatis apostolis tuis Petro et Paulo, atque beato N. et omnibus sanctis, a cunctis nos reddas et perversitatibus expiatos, et adversitatibus expeditos. Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.


Fuori dall'Italia: Messa dei Santi Placido e Compagni

INTROITUS

Salus autem justórum a Dómino: et protéctor eórum est in témpore tribulatiónis~~ Noli æmulári in malignántibus: neque zeláveris faciéntes iniquitátem ~~ Gloria ~~ Salus autem justórum a Dómino: et protéctor eórum est in témpore tribulatiónis.

COLLECTAE

Orémus. Deus, qui nos concédis sanctórum Mártyrum tuórum Plácidi et Sociórum ejus natalítia cólere: da nobis in ætérna beatitudine de eórum societáte gaudére.  Per Dominum nostrum Jesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

A cunctis nos, quaesumus, Domine, mentis et corporis defende periculis, et intercedente beata et gloriosa virgine Dei genetrice Maria: cum beatis apostolis tuis Petro et Paulo, atque beato N. et omnibus sanctis, salutem nobis tribue benignus et pacem, ut destructis adversitatibus et erroribus universis, Ecclesia tua secura tibi serviat libertate.

Terza Orazione a scelta del Sacerdote, senza Oremus ma con la conclusione.

EPISTOLA

Léctio Epístolæ beáti Pauli Apóstoli ad Hebraéos

Hebr. 10, 32-38.

Fratres: Rememorámini prístinos dies, in quibus illumináti magnum certámen sustinuístis passiónum: et in áltero quidem oppróbriis et tribulatiónibus spectáculum facti: in áltero autem sócii táliter conversántium effécti. Nam et vinctis compássi estis, et rapínam bonórum vestrórum cum gáudio suscepístis, cognoscéntes vos habere meliórem et manéntem substántiam. Nolíte itaque amíttere! confidéntiam vestram, quæ magnam habet remuneratiónem. Patiéntia enim vobis necéssaria est: ut, voluntátem Dei faciéntes, reportétis promissiónem. Adhuc enim módicum aliquántulum, qui ventúrus est, véniet, et non tardábit. Justus autem meus ex fide vivit.

GRADUALE

Clamavérunt justi, et Dóminus exaudívit eos: et ex ómnibus tribulatiónibus eórum liberávit eos. Juxta est Dóminus his, qui tribuláto sunt corde: et húmiles spíritu salvábit.

ALLELUIA

Allelúja, allelúja. Te Mártyrum candidátus laudat exércitus, Dómine. Allelúja.

EVANGELIUM

Sequéntia  ☩  sancti Evangélii secúndum Lucam.

Luc. 12, 1-8.

In illo témpore: Dixit Jesus discípulis suis: Atténdite a ferménto pharisæórum, quod est hypócrisis. Nihil autem opértum est, quod non revelétur: neque abscónditum, quod non sciátur. Quóniam, quæ in ténebris dixístis, in lúmine dicéntur: et quod in aurem locuti estis in cubículis, prædicábitur in tectis. Dico autem vobis amícis meis: Ne terreámini ab his, qui occídunt corpus, et post hæc non habent ámplius quid fáciant. Osténdam autem vobis, quem timeátis: timéte eum, qui, postquam occídent, habet potestátem míttere in gehénnam. Ita dico vobis: hunc timéte. Nonne quinque pásseres véneunt dipóndio, et unus ex illis non est in oblivióne coram Deo? Sed et capílli cápitis vestri omnes numerári sunt. Nolíte ergo timére: multis passéribus pluris estis vos. Dico autem vobis: Omnis, quicúmque conféssus fúerit me coram homínibus, et Fílius hóminis confiténtur illum coram Angelis Dei.

OFFERTORIUM

Justórum ánimæ in manu Dei sunt, et non tanget illos torméntum malítiae: visi sunt óculis insipiéntium mori: illi autem sunt in pace, allelúja.

SECRETAE

Múnera tibi, Dómine, nostræ devotiónis offérimus: quæ et pro tuórum tibi grata sint honóre Justórum, et nobis salutária, te miseránte, reddántur. Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

Exaudi nos, salutaris noster, ut per unigeniti Filii tui sacratissimae passionis virtutem a cunctis nos mentis et corporis hostibus tuearis, gratiam tribuens in praesenti, et gloriam in futuro.

Terza Orazione a scelta, con la conclusione.

COMMUNIO

Quod dico vobis in ténebris, dícite in lúmine, dicit Dóminus: et quod in aure audítis, prædicáte super tecta.

POSTCOMMUNIO

Orémus. Præsta nobis, quǽsumus, Dómine: intercedéntibus sanctis Martýribus tuis Plácido et Sóciis ejus; ut, quod ore contíngimus, pura mente capiámus.  Per Dominum nostrum Iesum Christum, Filium tuum: qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.

Orémus. Mundet et muniat nos, quaesumus, Domine, unigeniti Filii tui pretiosissimus sanguis effusus et tibi oblatus in cruce, et intercedente beata virgine Dei genetrice Maria, cum beatis apostolis tuis Petro et Paulo, atque beato N. et omnibus sanctis, a cunctis nos reddas et perversitatibus expiatos, et adversitatibus expeditos.

Terza Orazione a scelta, senza Oremus ma con la conclusione.


Dall'Anno Liturgico di Dom Guéranger

L’antica oblatura benedettina.

Tutta la Chiesa si unisce oggi all’Ordine benedettino per festeggiare uno dei primi discepoli del grande Patriarca dei monaci di Occidente: san Placido. San Gregorio Magno racconta come da Roma e da altri luoghi si portassero a san Benedetto dei bambini e si affidassero a lui, perché si occupasse della loro istruzione e li “nutrisse nel servizio di Dio”. I bambini, molto spesso non erano affidati per qualche anno soltanto, ma veramente offerti e dati a Dio in modo definitivo e non potevano più rientrare nel mondo.

Oggi questo costume ci stupisce e con la nostra mentalità del secolo XX lo consideriamo un abuso esorbitante. Ma noi non abbiamo più il concetto della patria potestas, del diritto paterno come era riconosciuto in questi secoli. E non è poi tanto lontano il tempo in cui i genitori decidevano dell’avvenire dei figli, senza consultarli e senza permettere la minima obiezione.

La nostra appartenenza a Dio.

“Gli usi antichi bisogna considerarli con animo antico e le abitudini cristiane vanno considerate con animo cristiano. Del resto, per insorgere contro l’offerta dei bambini a Dio, bisognerebbe dimostrare che l’uomo non è sottomesso ad altre leggi, fuorché quelle che ha liberamente accettate.

Noi fummo creati senza aver voluto essere creati, siamo diventati cristiani e siamo stati impegnati alla sequela di Dio senza che sia stato richiesto il nostro parere. Chi riflette, capisce tosto che l’uomo è un essere di cui Dio dispone come gli pare; direttamente o per mezzo di intermediari. ma sempre da padrone.

La libertà.

Il turbamento retrospettivo per l’antica oblatura non viene forse da un troppo diffuso disprezzo del vero carattere della libertà? La facoltà di scegliere un male o un minor bene, l’indipendenza della persona di fronte al bene e di fronte al male, l’individualismo gretto e geloso non sono in fondo che una diminuzione della libertà. La vera libertà sta nell’appartenenza profonda, nell’adesione conosciuta e amata al bene e a Dio. Se non ci mettiamo da questo punto di vista, poco comprenderemo della educazione, che ha proprio il fine di creare in noi l’abitudine del bene, prima che sappiamo che cosa il bene sia.

Quando il senatore Tertullo offriva a san Benedetto il suo piccolo Placido non pensava di compiere un atto di tirannia, ma credeva di provvedere alla sicurezza e alla salvezza eterna del figlio ed era convinto che né Dio, né il figlio gli avrebbero un giorno rinfacciata la sua decisione. Di fatto, la maggior parte dei bambini offerti aderiva poi gioiosamente alla professione emessa in loro nome e quelli, che avrebbero invece ripresa volentieri la via del mondo, sono poi molto da compiangere per il fatto di essere stati costretti a dimorare vicino a Dio? Invece di inorridire per gli abusi e le defezioni inevitabili, converrebbe benedire una istituzione, che diede frutti come san Mauro e san Placido, san Beda il Venerabile e santa Gertrude ed altri molti. Se noi stessi fossimo stati offerti, non avremmo conosciuto che Dio, non avremmo altri ricordi, fuorché il ricordo di Dio, non avremmo niente da disimparare: Dove sarebbe la disgrazia?” (Dom Delatte, Commento della Regola, p. 468).

VITA. – Placido era nato a Roma dalla nobile famiglia degli Anicii e, ancora bambino, fu affidato dal padre Tertullo a san Benedetto, nel monastero di Monte Cassino. Con san Mauro divenne il discepolo preferito e san Gregorio racconta un miracolo di cui fu beneficiato. Era andato a prendere acqua al lago e cadde nell’acqua e fu trascinato dalla corrente. San Benedetto comandò a Mauro di correre in suo soccorso ed egli, in assoluta obbedienza, camminò sull’acque, senza neppure rendersi conto di quello che faceva e riportò a Benedetto il giovane Placido. Gli Atti della sua Vita ci parlano della sua dolcezza, della sua umiltà, della sua contemplazione c della sua austerità. Fu considerato confessore fino alla fine del secolo XI e solo allora comparve la leggenda del suo invio in Sicilia da parte di san Benedetto. Il martirologio cassiniano lo elencò, ma, per logica di cose si riconobbe nel Placido inviato in Sicilia il martire onorato il 5 ottobre. Pietro Diacono, monaco di Cassino del XII secolo diede corpo alla leggenda nella sua Vita Placidi, vita inventata di sana pianta, che ebbe diffusione molto limitata. La Sicilia, l’accettò, ma attesta nei martirologi dei secoli XII e XIII che la tradizione si era sovrapposta ad un’altra più antica. L’Ordine Benedettino celebra oggi la festa di san Placido utilizzando il Comune dei Martiri, senza orazioni e lezioni proprie, forse in attesa di unire in una sola festa i primi due discepoli di san Benedetto, Mauro e Placido, che una tradizione secolare già nell’ Alto Medioevo aveva unito nel gruppo dei confessori.

È opportuno non dimenticare nelle preghiere di oggi la schiera imponente di martiri, che la Chiesa ricorda e che soffrirono per la fede nel secolo V.

Preghiera per i novizi.

Dall’alto del cielo in cui ricevi la ricompensa della tua docilità e della tua fedeltà, degnati, o san Placido, di non cessare di interessarti alla diffusione del regno di Cristo sulla terra, allo sviluppo della vita perfetta nella Chiesa, alla diffusione della famiglia monastica della quale tu sei la gloria. In molti luoghi i novizi sono affidati a te per il ricordo della privilegiata formazione da te ricevuta, e tu veglia su coloro, che aspirano alla parte migliore. Si applica ad essi soprattutto la parola del Vangelo: Se non diventerete come piccoli bambini, non entrerete nel regno dei cieli (Mt. 18, 3), il regno dei cieli, che consiste nel possesso anticipato di Dio quaggiù, per la vita d’unione alla quale conduce la via dei consigli evangelici. Possano essi chiedere agli Angeli la tua umile semplicità, riconoscere la materna sollecitudine della santa Religione per loro con la filiale docilità con cui tu rispondesti alla particolare tenerezza del legislatore dei monaci. Possano essi, nonostante l’opposizione del mondo, crescere in numero e in meriti per la gloria di Dio.

Nessun commento:

Posta un commento